شهر دوستدار کودک
آزاده بیات: جای تجربه‌ی بازی‌گونه در شهر خالی است

مدیر بخش اسباب‌بازی موزه‌ی عروسک‌های ملل درمورد تجربه‌ی کنونی کودکان در شهرها معتقد است که تجربه‌های بازی‌محور در پارک‌های کودکان تا حدی رعایت شده اما در حال حاضر تجربه‌ای که این گروه سنی به طور کلی در شهر می‌توانند داشته باشند تجربه‌ی خطر است و نه بازی؛ کودک باید بتواند با تجربه‌های لذت‌بخش به شهر اعتماد کند تا بتواند محیط را برای خود معنا کند.

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی کودک‌شهر، آزاده بیات با اشاره به نحوه‌ی ارتباط کودک با دنیای پیرامون خود بیان کرد: کودک در سنین پیش از دبستان دست به شناخت فضای اطراف می‌زند و اولین مساله در محیط پیرامون، فضای امن است تا مفاهیم بیرونی به درونی تبدیل شود و سپس کودک به درکی از فضای بیرون می‌رسد.
مدیر بخش اسباب‌بازی موزه‌ی عروسک‌های ملل عنوان کرد: ویژگی مهم در یک شهر دوستدار کودک خوشایند بودن تجربه در شهر است که کشورهای پیشرفته آرام آرام آن را مورد توجه قرار داده‌اند. تجربه وقتی در فضای کوچک مانند اتاق باشد با المان‌های محدود و آشنایی تعریف می‌شود و به واسطه‌ی آن فضای ذهنی برای کودک خلق می‌شود و می‌تواند در فضای مطمئن و با آرامش با دنیای پیرامون ارتباط برقرار کند. وقتی این اتفاق وارد ابعاد بزرگ‌تر فضای شهر می‌شود، در وهله‌ی اول متوجه می‌شویم که تجربه‌ی بازی‌گونه در آن جایی ندارد.
او افزود: اولین مساله، بحث آشنایی و اطمینان به فضا و تجربه‌ی خلق فضاست؛ شهری دوستدار کودک است که اجازه‌ی خلق ذهنی را به کودکان بدهد.
این پژوهشگر بازی و سرگرمی در مورد چگونگی شکل‌گیری فضای بازی‌گونه گفت: این‌که فضای بازی‌گونه چگونه باید شکل بگیرد باید با پژوهش‌های مختلف مورد بررسی قرار بگیرد. تجربه‌هایی در برخی از کشورها اتفاق افتاده که برای طراحان، این موضوع را ملموس می‎‌کند.
او با ذکر مثالی ادامه داد: طی یک آزمایش در فضای مدارس و مهدکودک‌های فنلاند چشمان کودکان را بستند و با حذف تصاویر سعی کردند تجربه‌ی آن‌ها از دریافت بوها را بررسی و به خلق ذهنی آن‌ها دست پیدا کنند. تجربه‌ی موفقی بود چون به تخیل کودکان نزدیک شدند.
نویسنده‌ی کتاب “آسیب‌ها و فرصت‌های صنعت اسباب‌بازی” درباره‌ی نزدیک شدن به طرز فکر کودکان توضیح داد: اولین چیزی که در مورد کودکان به ذهن‌مان می‌رسد امنیت است درصورتی‌که یکی از بدیهیات محسوب می‌شود و خلق ذهنی و معنا کردن محیط بسیار اهمیت دارد. به عنوان مثال در تحقیق دیگری از کودکان پرسیدند که دوست دارید مبلمان به چه شکلی باشد و کودکان میوه‌هایی را انتخاب کردند و از دل آن‌ها مبلمانی را طراحی کردند، مثلا بر روی یک مبل به شکل سیب می‌توان نشست. این آزمایش در این مورد است که شهری داشته باشیم تا برای کودکان آشنا باشد نه شهری پر از میله‌ها و ستون‌هایی که غیر قابل ارتباط باشد.
آزاده بیات با اشاره به ویژگی‌های یک شهر دوستدار کودک گفت: در تعریف شهر دوستدار کودک برآورده‌کردن نیازهای شهروند کودک بدیهی‌ترین ویژگی است. متاسفانه در شهرسازی و معماری از نظر ابعاد مهندسی و هم در مورد نیازها به مخاطبان حداقلی و حداکثری کم‌تر توجه شده است. شهروند کودک نیز یکی ازهمین مخاطبان است و این‌که چگونه امنیت داشته باشد و احساس برابری بکند مورد غفلت واقع شده است.
او اضافه کرد: خانواده‌ها می‌توانند از فضای آموزشی مدارس استفاده کنند و به فضاهای بزرگ‌تر برسند. حتی ورودی مدرسه‌ها هم برای کودکان به شکلی امن طراحی نشده چه برسد به این‌که تجربه‌محور باشد. خانواده‌ها باید مطالبه کنند و البته پیش از آن لازم است خانواده‌آگاه باشد. خوراک برای آگاه‌سازی خانواده‌ها می‌تواند از طریق رسانه‌های مختلف به گوش خانواده‌ها برسد تا به محیط اطراف کودکان هشیار باشد. کم اتفاق افتاده که استانداردهای یک مدرسه‌ی مناسب کودکان و نوجوانان معرفی شود.
این محقق در پایان اظهار داشت: امیدوارم این طرح مانند طرح‌های اجتماعی دیگر که ناقص مانده نباشد. از سال‌ها قبل شهر دوستدار کودک در جهان مطرح شده و در ایران نیز حدود ده سال پیش با شهرداری همکاری‌هایی کردم و خوشحالم که این اتفاق دوباره شکل گرفته است.

* به تازگی تهران به همراه ۱۱ شهر دیگر ازجمله شیراز، رشت، تبریز، و…. به عنوان نامزد شهر دوستدار کودک معرفی شده‌اند. تا پایان سال، تکلیف شهرهای دوستدار کودک ایران مشخص می‌شود. اما در همین ایام سعی داریم از دل گفت‌وگو با کارشناسان حوزه‌های مختلف، نگاهی داشته باشیم به تعریف‌ها، اثرات و ویژگی‌های شهر دوستدار کودک.

#شهر_دوستدار_کودک
#شهردوستدارکودک

گفت‌وگو از نیلوفر شهسواریان، کودک‌شهر